Elandstraat 10 was het woonhuis van mevrouw Van Dalen, die 8 panden aan Vereniging Hendrick de Keyser schonk. Het pand uit 1877 is ontworpen door architect J.J. Delia. In 1902 kreeg het huis in een nieuwe uitbouw een keuken en in de jaren ’50 werd de en suite vervangen door twee vitrinekasten aan weerszijde van de kamer, die met elkaar verbonden waren door een toog.

Eric vertelt van zolder tot keuken wat er is aangepakt. “Op de zolderverdieping is de indeling in tact gebleven en zijn alleen de twee kamers opnieuw gestuct. Wat hier ingrijpend was, was het vervangen van 8 meter muurplaat in de rechtergevel en 2 meter muurplaat in de linkergevel. Hiervoor hebben we alle spoortjes doorgezaagd en met een stempelconstructie van hout opgevangen. Via een gat in de achtergevel is de muurplaat verwijderd en zijn twee nieuwe muurplaten van 4 meter lang naar binnen geschoven. Vervolgens zijn de sporen aangelast zodat ze weer op de nieuwe muurplaat rusten.”

Tekst loopt door onder slideshow.

“Aan de achterzijde van het pand zat een kleine badkamer, waar via het raampje de begroeiing zo naar binnen kwam. Deze badkamer is verwijderd en op deze plek is een toilet geplaatst. Voor de aanleg van het leidingwerk zijn de vloeren op de overloop in zones open gemaakt.”

De nieuwe badkamer is gesitueerd in de uitbouw, boven de keuken. “Hier stonden we voor de uitdaging om met behoud van het historische stucplafond de balkkoppen van het dak te vervangen. Toen we de dakbedekking en het dakbeschot verwijderden om isolatie aan te leggen, bleek 70 % van de balkkoppen aangetast door houtrot. Ook de boeidelen bleek rot te zijn. De meeste van deze aangetaste balkkoppen en een enkele balk hebben we vervangen. Om ze los te kunnen zagen hebben we een stempelconstructie geplaatst om het historische stucplafond op te vangen. Het is mooi dat het gelukt is het plafond zonder schade door de restauratie heen te loodsen.” Op het dak van de uitbouw is een dakterras gerealiseerd.

De onderdorpels van de kozijnen in de achtergevel waren bedekt met bitumen. “We verwachtten daaronder heel wat houtrot aan te treffen, maar toen we het bitumen eraf hadden gekregen – een flinke klus – zagen ze er eigenlijk heel goed uit en was klein onderhoud voldoende om ze te herstellen. De ramen zijn weer goed schuivend gemaakt. Verder zijn twee roestende muurankers behandeld en is hier en daar een voeg hersteld.”

Ook bij de voorgevel was een onalledaagse maatregel genomen om de waterlijsten te beschermen, deze waren namelijk afgedekt met zink. “Helaas heeft dat hier minder goed geholpen want de waterlijsten bleken aangetast door houtrot en hebben we in zijn geheel moeten vervangen. Bij de vensters in de voorgevel is tochtwering aangebracht. Op de eerste en tweede verdieping zijn de ruiten van 3 mm dik vervangen door ruiten van 6 mm. In de kozijnen en ramen was ruimte om de sponning op te frezen naar 6 mm. Ook zijn de schuifraamveren aangepast omdat de ramen met het nieuwe glas natuurlijk zwaarder zijn. Het stucwerk is (na het maken van de foto) geschilderd in dezelfde grijsgroene tint als de buurpanden.”

De keuken uit 1902 was in verrassend goede staat. “Van de keukendeurtjes zijn de plaatjes afgehaald zodat de panelen weer zichtbaar zijn. Alle losse tegels zijn vastgezet en de ontbrekende tegels zijn gevonden via een handelaar in tweedehands tegels in Den Haag. Het ontbrekende tegeltje op de foto zit inmiddels weer op zijn plek. In de keuken is een extra, functioneel keukenblok met aansluitingen voor een vaatwasser geplaatst.”

In dit type woonhuis, kenmerkend voor de Haagse wooncultuur in de 19e eeuw, werd op de eerste verdieping gewoond. Daar was de zit- en eetkamer, oorspronkelijk gescheiden door een en suite. “Achter de oude wanden troffen we het oorspronkelijke regelwerk aan. Omdat materiaal in de bouwtijd duur was en arbeid goedkoop, werd het regelwerk voor de wanden gemaakt van een oude kast. Vandaar de verschillende kleuren en de verschillende diktes van de planken. Bij de restauratie is besloten de jaren ’50 vitrinekasten te behouden en ze te verbinden met een nieuwe toog. Milan en Mike hebben zicht gestort op de maatvoering, die cruciaal is om een mooi resultaat te krijgen. Stap 1 is het bepalen van een porringpunt. Daarmee stel je het middelpunt van de toog vast en kun je de toog exact symmetrisch maken. Vervolgens is over een schenkel de toog gemaakt van smalle houten latjes. Tegen de latjes is tot slot buiggips aangebracht.” Het resultaat mag er wezen!

In het trappenhuis en op de begane grond was het pand in een vrij goede staat en volstond klein reparatiewerk om de ruimtes weer helemaal in orde te maken. Naast enkele isolatiemaatregelen heeft het huis centrale verwarming gekregen.

Meer weten over de historie van Elandstraat 10? Lees hier verder:
Burgy Bouwbedrijf restaureert Elandstraat 10, Den Haag.