Met een dampopen stuc- en verfsysteem en zeer duurzame, geavanceerde vacuümbeglazing kunnen de gevels van de Universiteitsbibliotheek (UB) Utrecht in de binnenstad er weer tegen. Naast de uitdagingen rond het gevelherstel, vroeg de plaatsing van nieuwe kozijnen aan de Drift om een speciale aanpak. Dit project is het resultaat van een intensieve samenwerking met Monument in en de Universiteit Utrecht (UU) tijdens de voorbereiding en uitvoering. Denk aan samenwerking op het gebied van technische detaillering, vakkennis, bouwlogistiek, omgevingsmanagement en overlast beperkende maatregelen.
Dampdicht stucwerk oorzaak vele problemen
De gevels waren bedekt met een harde cementgebonden stuclaag en meerdere verflagen. Doordat deze afwerkingslagen dampdicht waren en dus niet konden ademen, konden houtrot, zwam en roest schade veroorzaken aan de gevels en de kozijnen. Stap 1 bij de restauratie was het verwijderen van dit dampdichte stucwerk. Voordat het nieuwe stucsysteem kon worden aangebracht is het achterliggende metselwerk hersteld en de monumentale houten kozijnen zijn gerestaureerd en/of vernieuwd. Om de duurzaamheid van de panden aan de Drift te verbeteren, is geavanceerde vacuümbeglazing geplaatst.
Zwam aanpakken en voorkomen
Zwam woekert door de hele muur heen, door de houten onderdelen en door het metselwerk. De houten onderdelen kunnen vervangen worden, maar het metselwerk niet. Om de zwam in het metselwerk in te dammen is een preventieve zwambestrijding toegepast. Daarnaast is het zaak vochtproblemen in de gevels in de toekomst te voorkomen, want op vocht gedijt zwam goed en kan dan weer gaan woekeren. Na het verwijderen van de oude stuclaag is de scheurvorming in het metselwerk hersteld en zijn delen van de gevels opnieuw opgemetseld, waaronder de boogtrommels boven de ramen. Na het metselwerkherstel zijn de gevels in blokverband gestukt met goede, dampopen stucsystemen.
Met de juiste detaillering van de kozijnen, waarbij hemelwater goed van de gevel weg geleid wordt, blijft de gevel goed droog en krijgt zwam geen kans. Onder de kozijnen zijn zinken lekprofielen aangebracht, wat ervoor zorgt dat hemelwater niet de gevel ingezogen wordt, maar goed wegloopt. Uiteindelijk worden de zinken lekprofielen mee geschilderd met het stucwerk en vallen dan helemaal niet meer op.
Kozijnen op de steiger samenstellen en verlijmen
Op de Drift 27 zijn kozijnen van een zeer groot formaat vervangen, 4 meter hoog en 1,5 meter. Omdat op de Drift geen zwaar transport mag komen en er veel verkeer over deze gracht komt, is ervoor gekozen om de nieuwe, massieve kozijnen niet in zijn geheel aan te voeren (zoals gebruikelijk), maar in onderdelen.
Normaliter worden nieuwe kozijnen in de werkplaats gemonteerd en verlijmd en dan in zijn geheel naar het monument gebracht en geplaatst. Voor de Driftzijde zijn echter alle losse stijlen naar de binnenplaats van de UB gebracht. Iedere stijl werd door Corwin en Robin apart naar de juiste plek gedragen en vervolgens werden de verbindingen tussen de stijlen en de dorpels gemaakt en werd het kozijn in de sparing van het venster verlijmd.
Van de kozijnen die hersteld konden worden, zijn de afdeklatten verwijderd, waarbij mooi in het zicht komt hoe de kozijnen in vroeger tijden al eens zijn hersteld. Na het aanhelen van verwijderde delen en diverse epoxyreparaties konden de deklatten, al dan niet nieuw, weer worden aangebracht.
Primeur: vacuümbeglazing
In de herstelde en de nieuwe kozijnen komt speciaal, duurzaam glas, dat bij dit project voor het eerst in Europa wordt toegepast: vacuümbeglazing. Deze beglazing bestaat uit twee glasplaten met een vacuüm gezogen ruimte ertussen en een laag monumentenglas, dat zorgt voor behoud van een historische uitstraling. Het vacuümglas laat geen warmte, lucht of geluid door en vormt een hele verbetering op het gebied van duurzaamheid. Daarbij is dit glas maar 8 mm dik bij gewoon glas en 11 mm bij Fineo monumentaal glas (tegenover 45 mm voor andere varianten van 3-laags glas) en past daardoor goed in de monumentale kozijnen. In de panden aan de Drift zat tot op heden enkel glas. In totaal worden 504 nieuwe ruiten geplaatst. Dit glas draagt bij aan de doelstelling van de Universiteit Utrecht om in 2030 CO2 neutraal te zijn.
Voor gedetailleerde informatie: Vacuümbeglazing maakt UBB duurzamer
Rekening houden met de studenten
Om overlast voor de studenten te beperken zijn de gevels tijdens de zomervakantie afgebikt en tijdens de tentamenweken is zo min mogelijk geluid gemaakt, zodat geluidsoverlast van de bouwwerkzaamheden in ieder geval het studeren voor de tentamens niet negatief zouden beïnvloeden. Intussen naderen de werkzaamheden hun einde en zullen de gevels binnenkort in hun nieuwe jasje en met hun duurzame beglazing te zien zijn.
