Directievilla vm. SOL/Cereol Complex

De directievilla is ontworpen in de begin 20ste eeuw, populaire Chaletstijl met mooie detaillering zoals bijvoorbeeld de fraai bewerkte einden van de boeidelen. Op het schilddak met wolfseinden liggen Tuile du Nord dakpannen. De goten worden gedragen door sierlijk vormgegeven klossen.

Na de bouw in 1908 is de directievilla een aantal keren verbouwd en uitgebreid. Een deel van deze uitbreidingen heeft geen cultuurhistorische waarde en wordt nu verwijderd. Verder wordt het pand ontdaan van alle niet-monumentale afwerkingen in het interieur. Vandaaruit kunnen we het casco van het door tand des tijds gehavende monument herstellen. We werken zoveel mogelijk circulair. Vloerdelen van begane grond worden bijvoorbeeld hergebruikt in het dakbeschot.

Vocht is de grootste vijand 

Bij de restauratie/herbestemming van de directievilla komen onze vaklieden veel onverwachte zaken tegen. Soms leuk zoals de vondst van de historische staldeur naar wat ooit de paardenstal bij de villa was. Maar helaas ook vele schades door constructieve fouten van eerdere verbouwingen en als gevolg daarvan lekkages en houtrot. Zulke verrassingen zorgen voor vertragingen, maar nu het pand van nok tot kelder wordt gerestaureerd, kunnen al deze problemen gelukkig verholpen worden.

Naast herstel van het casco wordt het pand verduurzaamd. We gaan het pand isoleren en installaties als een warmte terugwin installatie en een warmtepomp plaatsen. Zo kan het pand van het gas af. Het is de kunst dit allemaal een goede plek te geven en het leidingwerk mooi weg te werken.

Hergebruik materialen

Daan Bij deze restauratie wordt zoveel mogelijk materiaal hergebruikt. De uitbouw aan de achterzijde is gesloopt. Alle vrijgekomen materialen zoals dakpannen, dakbeschot, (nok-)gordingen,  zijn opgeslagen en worden hergebruikt. Van alle vloerdelen die zijn uitgenomen op de begane grond en op de verdieping wordt beoordeeld of ze nog bruikbaar zijn.

Vervolgens worden ze ontdaan van spijkers en toegepast als dakbeschot. Soms moet de dikte van de delen worden aangepast. Het vloerbeschot is 28 mm dik terwijl het dakbeschot 25 mm dik is. Bij het plaatsen van een nieuwe gording wordt de maat van de gording meteen aangepast aan de dikte van de her te gebruiken vloerdelen.

Verduurzaming - voorzetwanden

Ter verduurzaming van het monument worden de buitengevels allemaal voorzien van voorzetwanden met daarin hoogwaardige PIR isolatie. Een groot gedeelte van het leidingwerk wordt in de vloeren weggewerkt. Op de begane grond onder de nieuwe broodjesvloer en in de zandcementdekvloer en op de eerste verdieping tussen de balklaag. Zo wordt de gevelisolatie nergens onderbroken, wat een gunstig effect heeft op de isolatiewaarde. De balkkopen blijven hierbij vrij gehouden van isolatiemateriaal om condensvorming en houtrot te voorkomen. De leidingen naar de wandcontactdozen worden in deze opzet niet in de wanden weggewerkt, maar op de voorzetwanden, in het zicht geplaatst. Hiervoor worden fraaie elektrabuizen en opbouw schakelmateriaal gebruikt.

De begane grond is uitgegraven om diepte te creëren voor het aanbrengen van een broodjesvloer. Het pand, dat een bestemming krijgt als wijkbureau, wordt rolstoeltoegankelijk. Dat betekent dat de vloer op de begane grond één geheel wordt, en nergens wordt doorbroken door dorpels.

Verduurzaming - installaties

Doordat het pand volledig geïsoleerd wordt en het pand verwarmd gaat worden door een lucht-lucht warmtepomp in de tuin is er geen gasaansluiting meer nodig. De oude gasleiding wordt verwijderd waardoor het pand volledig van het gas af is. Over de lucht-lucht warmtepomp wordt een akoestische omkasting geplaatst, waardoor het geluid naar buiten toe verminderd wordt.

De grote installatie componenten, waaronder het buffervat worden in de kelder geplaatst. Een buffervat wordt vaak toegepast in combinatie met een warmtepomp. Dit is een vat waar systeemwater/cv-water in zit en de warmte wordt opgeslagen in verschillende temperatuurlagen. Het voordeel van het toepassen van een buffervat is dat je er het rendement van je warmtepomp mee verhoogt.

Versterken vloerbalken

Omdat de gebruiksfunctie van de directievilla bij de Cereolfabriek in Utrecht  gewijzigd is van wonen naar kantoor zijn op de verdieping de bestaande grenen vloerbalken versterkt door deze op te klampen met vuren houten balken. De nodige balkkoppen zijn vervangen in grenen hout, evenals hier en daar een gehele vloerbalk. De vloeren worden pas weer dichtgelegd zodra alle elektra, water en verwarmingsleidingen zijn aangelegd. Daarna kan het vloerpakket bestaande uit underlayment platen met daarop estrich vloerplaten en de afwerkingsvloer, geplaatst worden.

Constructief herstel kap

Op de verdieping is bij een eerdere verbouwing ten behoeve van een dakkapel een spant weggezaagd. Deze dakkapel is verwijderd en het spant is gereconstrueerd naar voorbeeld van het spant dat aan de andere kant van de kap tevoorschijn is gekomen na het weghalen van een muur.

Het nieuwe spant

Dit historische spant had herstelwerk nodig doordat onderdelen door houtrot waren aangetast. Zowel het oude als het nieuw spant zijn versterkt omdat de gebruiksfunctie is gewijzigd en om de windbelasting, veroorzaakt door de omliggende, hogere nieuwbouw, aan te kunnen. In plaats van balken op de zijkanten van de spanten te plaatsen, zijn de versterkende balken subtiel op de spanten aangebracht. Zo valt de versterking nauwelijks op.

Het oude spant, hersteld en versterkt

Vondst staldeur

Achter het metselwerk is een historische deur teruggevonden. Een gemetseld toogje midden op de muur en scheurtjes in het metselwerk verraadden al dat er iets aan de hand was. Bij een eerdere verbouwing is een muur midden voor de deur geplaatst, zonder fundering bleek bij het uitgraven ten behoeve van de aan te brengen broodjesvloer.

Uit het bouwhistorisch onderzoek is te herleiden dat het om de staldeur moet gaan. In de villa was oorspronkelijk namelijk ook voorzien in een paardenstal. De staldeur wordt op zijn oorspronkelijke plek behouden en blijft in het zicht achter een glazen plaat.

Vondst tegelvloer entreehal

In de gang bij de oorspronkelijke voordeur, die overigens na de verbouwing weer in gebruik wordt genomen als hoofdentree, is onder latere afwerkingslagen de originele tegelvloer teruggevonden. We hebben de latere afwerklagen laten onderzoeken op asbest, wat gelukkig niet is aangetroffen in de onderzochte monsters. Rick heeft met engelengeduld, anderhalve week lang voorzichtig de afwerklagen verwijderd. De historische tegels zijn in goede conditie. In het verleden is de trap in het entreehalletje van richting veranderd ten behoeve van een interne toegang tot de kelder. Daardoor mist een stukje tegelwerk. De tegelvloer wordt aangeheeld om het weer compleet te maken. Onze tegelzetter heeft nieuwe bijpassende tegels gevonden, die we op maat zagen omdat de nieuwere tegels groter zijn dan de oorspronkelijke tegels van het pand.

Herstel weggebroken gevel

Het pand is verschillende keren uitgebouwd. Een van die uitbouwen, op de overzichtsfoto aan de rechterkant, is gesloopt en komt niet terug. De gevelopening wordt weer in lijn gebracht met de gemetselde toog in de gevel. Dat betekent dat links een stukje metselwerk wordt afgebroken en rechts een stukje metselwerk wordt aangeheeld. Er wordt een nieuw kozijn gemaakt, gedetailleerd naar bestaand.

Op de gevel is in het verleden een cementgebonden stuclaag aangebracht, die niet verwijderd kan worden. Cement stuc is keihard, als je het verwijdert ontstaat schade aan de onderliggende, historische bakstenen. Daarom wordt ervoor gekozen om de stuclaag te laten zitten en aan te helen. In de timmerfabriek wordt een nieuw kozijn naar de historische detaillering van de andere kozijnen in het pand gemaakt. De ramen zijn iets dikker geworden, zodat er voldoende ruimte is voor het plaatsen van de HR++ beglazing. Deze wijziging is nauwelijks zichtbaar. Werkvoorbereider Roy heeft het kozijn ingemeten en alle details getekend (en dat zijn er nogal wat).

De nieuw te plaatsen kozijnen, zijn uitgewerkt op basis van de originele details van het pand, zodat het beeld vanaf de buitenzijde gelijk blijf. Machinaal timmerman Gert verwerkt de gegevens in de cnc-machine om de onderdelen van het kozijn te frezen.

Stucplafonds

Op de plafonds van de begane grond zitten nog de historische stucplafonds op riet, op één ruimte na. De stucplafonds blijven behouden. Het stucplafond op de foto kon vanwege vochtschade niet als zodanig behouden blijven. Van het plafond zijn historische details van de rozet en het lijstwerk uitgenomen. De stukadoor gebruikt deze details om mallen te maken.

Na de plaatsing van het nieuwe plafond zijn deze mallen gebruikt om nieuwe lijsten naar historisch voorbeeld te trekken. De rozet is teruggeplaatst en de missende delen zijn, ook weer met een mal, erbij getrokken.

Houten geveldelen en gevelbetimmering

De directievilla is gebouwd in chaletstijl met mooie houten gevelafwerkingen. De conditie leek goed genoeg om ze te schuren en te schilderen, maar bij het verwijderen van de dakpannen bleek op een aantal plekken het dakbeschot vanaf de bovenkant dusdanig te zijn aangetast door houtrot dat een deel van de ondergelegen balken en de kenmerkende houten delen tegen de gevel vervangen moeten worden. Hier en daar is de detaillering niet of nauwelijks meer herkenbaar. In de timmerfabriek worden alle benodigde onderdelen naar bestaand vervaardigd. Daarvoor worden onderdelen uitgenomen zoals bijvoorbeeld een gootklos.

Dakisolatie

Het wolfsdak van de directievilla was oorspronkelijk een sporenkap, waar een groot gedeelte nog niet voorzien was van dakbeschot. Hier keek je dus van binnenuit tegen de onderkant van de pannen aan. Omdat het dak geïsoleerd wordt aan de buitenzijde is het volledige dak voorzien van dakbeschot. Hiervoor gebruiken we de vloerdelen die afkomstig zijn van de uit de begane grond verwijderde vloer. Een mooie circulaire toepassing!

Het dakpakket bestaat uit het dakbeschot, een dampdichte folie, pir isolatieplaten van 80 mm dik, een dampopen folie, daarop tengels en panlatten en tot slot de dakpannen. Omdat het dakpakket dikker wordt, is een proef gedaan met de wijze waarop de dakpannen aansluiten op de goten. Als de laatste dakpan iets kan zakken/afhangen, loopt regenwater keurig weg in de goot. Deze oplossing is vanaf straatniveau onzichtbaar. Alle dakpannen worden geklonken, de goede exemplaren worden teruggeplaatst op het dak en daarna schoon gespoten.

Herstel dakkapel en pinakel

De dakkapel boven de entree had veel houtrot. Alle aangetaste onderdelen zijn verwijderd en aangeheeld met balken die naar origineel zijn gekopieerd met mooie constructieve verbindingen.

De loden pinakel van de dakkapel boven de voordeur is nog in behoorlijk goede conditie en kan na herstel worden teruggeplaatst. De ruiter waarop hij bevestigd wordt, is echter aangetast door houtrot en is deels met epoxy hersteld en deels aangeheeld met een nieuw stukje hout.

Partners

• Sloopwerk: Van der Hoeven Milieuservice B.V
• W-installatie: BV Technisch Bureau Massier
• E-installatie: Randstad Elektrotechniek B.V.
• Tegelzetter: Schans Tegelwerken
• Schilderwerk: Broers Schilderwerken
• Lood- en zinkwerk: J.C. Kersbergen
• Maatwerkmeubilair: Hoogendoorn MBI BV
• Stoffering: Erkamp Projectservice
• Stukadoor: Monks Stukadoors
• Staalwerk: Smederij Meerkerk

Ben je enthousiast geworden?

Bekijk dan hier de mogelijkheden voor een leerwerkplek, een stageplaats of een baan bij Burgy Bouwbedrijf: Werken en leren.